25 stycznia 1945 r. we wczesnych godzinach porannych teren obozu koncentracyjnego Stutthof opuściły kolumny więźniów. Na rozkaz komendanta KL Stutthof Paula Wernera Hoppe w pieszą wędrówkę 25 i 26 stycznia wyszło ok. 11 tysięcy więźniów. Zginęło ponad 5 tysięcy. W tym roku obchodziliśmy 79. rocznicę tych tragicznych wydarzeń.
79 lat temu, w drogę ruszyło sześć kolumn męskich i jedna kobieca. Dziennie mieli do przejścia ok. 35 kilometrów, ponieważ celem była szkoła SS w Lęborku. W rzeczywistości słabi, wycieńczeni więźniowie pokonywali dziennie ponad 20 km w temperaturze -20 stopni i wiejącym wietrze. Okrycie stanowiły strzępy ubrań, lekkie buty, koce. Do jedzenia dostali pół chleba, 10 dkg margaryny i kawałek sera.
Polacy starali się pomagać ewakuowanym więźniom, co czasem się udawało, mimo że SS-mani ich odganiali. W Pomieczynie więźniom udało się spędzić noc w kościele i dostali jedzenie oraz odzież. Niestety rankiem przy kościele został stos zamarzniętych i zabitych ludzi. Luzinianie przygotowali ubrania, żywność i gorącą zupę.
W tej wsi i jej okolicach więźniowie nocowali w dwóch kościołach, szkole, stodole przy dworze Zelewskich. Kilku więźniom udało się uciec. Kolejny dzień to wędrówka 16 km do Rybna, a kobiety trafiły do Gniewina i Toliszczyka. Miejscowi gospodarze organizowali transport chorych i osłabionych do Rybna.
Trasę ewakuacji wyznaczały miejscowości: Mikoszewo, Cedry Wielkie, Pruszcz Gdański, Straszyn, Kolbudy, Łapino, Niestępowo, Żukowo, Przodkowo, Pomieczyno, Gęś, Krępa Kaszubska, Nawcz, Łówcz, Gniewino, Toliszczek, Tawęcino, Luzino, Łebno, Rybno, Godętowo, Lębork.
Od 25 stycznia do 9 maja 1945 r. na wszystkich szlakach Marszu Śmierci oraz podczas ewakuacji morskiej śmierć poniosło ok. 20 tysięcy osób.
Jednym z miejsc, upamiętniających ofiary ewakuacji jest założony w 1961 roku i niedawno odnowiony Cmentarz Ofiar Marszu Śmierci w Nawczu (gmina Łęczyce). W tamtej okolicy w lutym 1945 roku swoją wędrówkę zakończyło około 600 więźniów obozu Stutthof, którzy umarli z głodu, wycieczenia lub zostali bestialsko zamordowani. Co roku na wspomnianym cmentarzu uczestnicy uroczystości składają hołd ofiarom Marszu.
Pamięć o nich jest czczona w kilku innych miejscach w powiecie wejherowskim, m.in. w Luzinie w kościele św. Wawrzyńca (jest tam płaskorzeźba i tablica Votum wdzięczności) oraz na cmentarzu ofiar Marszu Śmierci w Rybnie (gmina Gniewino).